Kiến Thức Chuyên Môn

Trong các cuộc thảo luận về kỹ thuật hay thiết kế hệ thống, bạn sẽ thường xuyên nghe thấy hai thuật ngữ "Web API" và "Web Service". Rất nhiều người, thậm chí cả các lập trình viên mới, thường sử dụng chúng thay thế cho nhau như thể chúng là một khái niệm duy nhất.

Sự thật là: Chúng có liên quan mật thiết đến nhau, nhưng không hoàn toàn giống nhau. Việc hiểu lầm này có thể dẫn đến việc lựa chọn sai công nghệ, ảnh hưởng đến hiệu suất và khả năng mở rộng của dự án sau này.

Để giúp bạn nắm bắt cốt lõi vấn đề, hãy ghi nhớ câu "thần chú" quan trọng nhất này trước khi chúng ta đi sâu vào chi tiết:

"Mọi Web Service đều là API, nhưng không phải API nào cũng là Web Service."

Bài viết này Thiết kế Web Cần Thơ sẽ đi sâu vào so sánh Web API và Web Service, giúp bạn hiểu rõ bản chất, sự khác biệt và khi nào nên sử dụng công nghệ nào cho dự án của mình.

1. Định Nghĩa Nhanh (Để Hiểu Bản Chất)

Trước khi đặt chúng lên bàn cân, chúng ta cần định nghĩa lại ngắn gọn hai khái niệm này.

Web Service là gì?

Web Service (Dịch vụ Web) là một hệ thống phần mềm được thiết kế để hỗ trợ khả năng tương tác giữa các máy tính qua mạng (Internet).

• Đặc điểm: Nó thường gắn liền với các chuẩn giao thức "cổ điển" và chặt chẽ như SOAP (Simple Object Access Protocol).

• Định dạng dữ liệu: Web Service chủ yếu sử dụng XML để mô tả dữ liệu.

• Mục đích: Nó được sinh ra để các ứng dụng khác nhau (ví dụ: một ứng dụng Java và một ứng dụng .NET) có thể nói chuyện với nhau một cách an toàn và quy chuẩn.

Web API là gì?

Như chúng ta đã tìm hiểu trong bài viết chi tiết, Web API (Application Programming Interface trên nền Web) là một tập hợp các quy tắc cho phép các ứng dụng kết nối và trao đổi dữ liệu thông qua giao thức HTTP/HTTPS.

• Đặc điểm: Nó linh hoạt hơn, nhẹ nhàng hơn và là tiêu chuẩn của web hiện đại. Nó thường gắn liền với kiến trúc REST.

• Định dạng dữ liệu: Web API hỗ trợ nhiều loại dữ liệu (XML, text), nhưng phổ biến nhất là JSON.

2. Mối Quan Hệ Giữa API và Web Service

Để hiểu rõ câu chốt "Mọi Web Service đều là API...", hãy hình dung mối quan hệ giữa chúng bằng một sơ đồ tập hợp.

Hãy tưởng tượng một vòng tròn lớn tên là API.

• Bên trong vòng tròn lớn đó, có một vòng tròn nhỏ hơn tên là Web Service.

Giải thích sự khác biệt cốt lõi:

1. Yếu tố Mạng (Network):

   • Web Service: Bắt buộc phải có mạng (Internet/Intranet) để hoạt động. Nó được thiết kế để giao tiếp giữa các máy chủ.

   • API: Không nhất thiết phải cần mạng. Ví dụ: API của hệ điều hành Windows giúp phần mềm Word in tài liệu ra máy in mà không cần Internet. Chỉ có Web API mới cần mạng.

2. Phạm vi: API rộng hơn. Web Service chỉ là một loại API đặc biệt sử dụng giao thức web.

Tóm lại: Web Service là một tập con của API.

3. Bảng So Sánh Chi Tiết Web API và Web Service

Dưới đây là bảng tổng hợp các điểm khác biệt giữa Web API và Web Service để bạn dễ dàng tra cứu:

4. Khi Nào Nên Dùng Cái Nào?

Việc lựa chọn giữa Web API vs Web Service phụ thuộc hoàn toàn vào yêu cầu dự án của bạn.

Chọn Web API khi:

• Bạn làm Ứng dụng Mobile (Mobile Apps): Đây là ưu tiên hàng đầu. JSON nhẹ hơn XML rất nhiều, giúp ứng dụng chạy nhanh hơn và tiết kiệm pin, dữ liệu 4G cho người dùng.

• Bạn phát triển Website hiện đại (SPA): Các framework như React, Vue, Angular làm việc cực tốt với Web API (REST).

• Bạn cần sự linh hoạt và tốc độ: Nếu bạn muốn phát triển nhanh, dễ bảo trì và dễ tích hợp, Web API là lựa chọn số 1.

• Bạn muốn công khai dữ liệu (Public API): Để cho các đối tác hoặc cộng đồng lập trình viên sử dụng (như Facebook API, Google Maps API).

Chọn Web Service (SOAP) khi:

• Yêu cầu bảo mật cực cao: Bạn đang làm việc với các hệ thống Ngân hàng, Tài chính, Chứng khoán đòi hỏi các tiêu chuẩn bảo mật khắt khe (WS-Security) và tính toàn vẹn dữ liệu giao dịch (ACID).

• Hệ thống cũ (Legacy Systems): Bạn buộc phải kết nối với các hệ thống doanh nghiệp cũ đã được xây dựng từ 10-15 năm trước, vốn chỉ hỗ trợ giao tiếp qua XML/SOAP.

• Giao tiếp trạng thái (Stateful): Khi quy trình nghiệp vụ yêu cầu server phải lưu giữ trạng thái phức tạp của phiên làm việc.

Kết luận

Web API và Web Service đều là những công nghệ giúp các phần mềm giao tiếp với nhau. Tuy nhiên, Web API được xem là sự tiến hóa linh hoạt và nhẹ nhàng hơn của Web Service trong môi trường web hiện đại.

Lời khuyên: Với hầu hết các dự án mới ngày nay (Startup, TMĐT, App Mobile...), Web API (đặc biệt là chuẩn RESTful) là lựa chọn mặc định và tối ưu nhất. Web Service (SOAP) vẫn có chỗ đứng nhưng đang dần thu hẹp về các hệ thống chuyên biệt.

Bạn đã biết Web API là lựa chọn tốt nhất cho dự án của mình, nhưng làm sao để thiết kế nó đúng chuẩn? Hãy đọc tiếp bài viết RESTful API là gì của chúng tôi để nắm vững kiến trúc phổ biến nhất thế giới này!